Ranking Bibliotek to badanie kondycji i funkcjonowania bibliotek publicznych z gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich do 15 tys. mieszkańców. Ideą organizatorów Rankingu Bibliotek Instytutu Książki i „Rzeczpospolitej” jest wskazanie i promowanie samorządów, które przywiązują szczególną wagę do rozwijania czytelnictwa i aktywności społecznej. Motywowani i nagradzani są nie tylko kierownicy i dyrektorzy bibliotek, ale także władze samorządowe, które uznają, że dobrze działająca biblioteka publiczna jest najlepszym sposobem zapewnienia wszystkim mieszkańcom łatwego i bezpłatnego dostępu do kultury, literatury, wiedzy i nowych mediów.
Jest to zatem zbadanie stosunku samorządowców do kultury reprezentowanej przez biblioteki.
5 lat Rankingu Bibliotek
Pierwszy Ranking Bibliotek został opublikowany w 2011 roku. Zebrano wtedy 602 ankiety (na 2300 rozesłanych). Ankieta zawierała 16 pytań o różne kwestie, np.: powierzchnia biblioteki, liczba godzin otwarcia biblioteki, dostępność dla osób niepełnosprawnych, stan internetyzacji, wielkość księgozbioru i jego aktualność, ilość nowości zakupionych w 2010 roku, dostępna prasa, udział w szkoleniach, warsztatach pracowników biblioteki, wysokość dotacji organizatora, jej procent w budżecie gminy oraz wysokość środków pozyskanych z zewnątrz, dane dotyczące czytelnictwa i wypożyczeń. Maksymalnie można było otrzymać 300 punktów. Liderem była wtedy gmina Czechowice-Dziedzice z województwa śląskiego, która tych punków uzyskał 259,25. Natomiast biblioteka w Mokrsku uzyskała 208,96 punków, zajmując 59. miejsce w rankingu krajowym i 2. miejsce w woj. łódzkim.
Z roku na rok ankiet spływa coraz więcej. W roku 2013 już ponad 763 bibliotek zostało ujętych
w Rankingu. Najlepiej w naszym regionie wypadła biblioteka w Rząśni. Zajęła 36. pozycję
w całym zestawieniu i 1. miejsce w Łódzkiem. Gminna Biblioteka Publiczna w Mokrsku uplasowała się na 91. miejscu w ogólnym zestawieniu. W roku 2014 awansowała na miejsce 48.
Ranking Bibliotek 2015
W październiku wpłynęła do biblioteki ankieta piątej edycji rankingu najlepiej prowadzonych bibliotek. Należy podkreślić raz jeszcze, że jest to badanie nie tyle samych bibliotek co samorządów. Poprzez to badanie organizatorzy chcieli wskazać i opisać gminy, które przywiązują szczególną wagę do rozwijania czytelnictwa, aktywności społecznych i przekształcają biblioteki w ośrodki służące tym celom.
Ankieta składała się z 19 pytań dotyczących różnych aspektów działalności. Badanie uzupełnione zostało o dane z Głównego Urzędu Statystycznego.
Tak jak w latach poprzednich rozesłanych zostało ponad 2300 ankiet do wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz małych miast mających mniej niż 15 tys. mieszkańców. Odpowiedziało blisko 800 bibliotek.
Metodologię Rankingu opracowała kapituła w składzie: Grzegorz Gauden – dyrektor Instytutu Książki, Paweł Jabłoński – zastępca redaktora naczelnego dziennika „Rzeczpospolita”, Tomasz Makowski – dyrektor Biblioteki Narodowej, Elżbieta Stefańczyk – prezes Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Andrzej Tyws – przewodniczący Konferencji Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych oraz Anna Cieślak-Wróblewska z dziennika „Rzeczpospolita”.
Przyjęta metoda oceny bibliotek premiuje działania na rzecz jakości i komfortu obsługi czytelników, poziom czytelnictwa, liczbę kupowanych nowości i wydatki samorządu na utrzymanie placówki.
Maksymalnie można było uzyskać 345 punktów:
– powierzchnia biblioteki razem z filiami w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; liczba książek zakupionych w 2014 r. na 1000 mieszkańców; udział dotacji podmiotowej dla biblioteki w budżecie gminy w 2014 r. – maksymalnie po 30 pkt.,
– czytelnicy bibliotek publicznych w gminie w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w 2014 r.; wypożyczenia księgozbioru na jednego czytelnika w 2014 r. – maksymalnie po 25 pkt.,
– kryteria: liczba godzin otwarcia biblioteki głównej w tygodniu; formy dostępu do Internetu dla czytelników; jakość i wielkość księgozbioru w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; udział pozyskanych dotacji zewnętrznych w budżecie biblioteki w 2014 r.; liczba stale dostępnych tytułów prasowych; zapis o rozwoju bibliotek w strategii rozwoju gminy – maksymalnie po 20 pkt.,
– zatrudnienie na stanowiskach bibliotekarskich 2014 r.; liczba odbytych przez personel szkoleń podnoszących kompetencje pozabiblioteczne; dostępność katalogu przez Internet, liczba działających w bibliotece kół; współpraca z organizacjami pozarządowymi; korzystanie z pomocy wolontariatu i po raz pierwszy w tym roku, współpraca ze szkołami – maksymalnie po 10 pkt.,
– posiadanie strony internetowej; udogodnienia dla osób niepełnosprawnych; oferta dla osób niewidzących i niedowidzących – maksymalnie po 5 pkt.
Sposób oceny – w większości kryteriów najwyższą liczbę punktów uzyskiwały te biblioteki, w których wskaźniki były wyższe niż 1,75 średniej, dla wskaźników poniżej 0,25 średniej nie przyznawano punktów. Część kryteriów oceniana była w systemie zero – jedynkowym.
W Rankingu zwyciężyła Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin. W regionie łódzkim najlepszą jest biblioteka w gminie Rząśnia.
Warte podkreślenia jest to, że biblioteki, które zajęły czołowe miejsca w Rankingu Bibliotek skorzystały z Programu Wieloletniego KULTURA+, Priorytet „Biblioteka+. Infrastruktura bibliotek”. Barcin pozyskał 1 000 000 zł na budowę nowej siedziby, a Gmina Łomża 1 875 000 zł.
Wiele bibliotek, które znalazły się wysoko w Rankingu, niezwykle aktywnie pozyskuje środki, głównie z Programu Biblioteka+, i przy wsparciu ze strony swoich samorządów, inwestuje w infrastrukturę.
Sukces 2015
W tym roku wśród 800 bibliotek Gminna Biblioteka Publiczna w Mokrsku zajęła 29. miejsce w kraju i 2. w województwie łódzkim!
Uzyskała 275,13 punktów na 345 możliwych do zdobycia.
Wynik ten jest bezspornym powodem do zadowolenia i dumy. Jest niezaprzeczalnym dowodem na bardzo dobrą kondycję jednostki. To także dowód na to, że obrany kierunek działalności jest właściwy i – co najważniejsze! – nasze starania zostają zauważane nie tylko przez mieszkańców, ale również przez organizacje ogólnokrajowe. Do tego sukcesu niewątpliwie przyczynił się świetny personel – zespół ludzi bezgranicznie zaangażowanych w działalność Biblioteki, dla których nie jest ona tylko skostniałą instytucją.
Wynik ten jest nie tylko powodem do zadowolenia dla samej Biblioteki, ale przede wszystkim dla jej organizatora – Gminy Mokrsko. Osiągnięcie takiego sukcesu nie byłoby możliwe, gdyby nie świadomość samorządowców – Wójta Gminy Mokrsko i Rady Gminy Mokrsko, że inwestycja
w czytelnictwo, samokształcenie i rozwój kulturalny to inwestycja w rozwój społeczności lokalnej! To dzięki nim – osobom, którym leży na sercu troska o szerzenie kultury wśród mieszkańców niewielkich miejscowości – możemy się dziś cieszyć z tego wyniku. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że przychylność ta się nie zmieni i jeszcze niejednokrotnie uda nam się wspólnie odnieść sukces w skali całego kraju, że drzwi do dalszego rozwoju nie zostaną zamknięte, a może nawet otworzą się jeszcze szerzej… Głęboko wierzymy w to, że działalność Biblioteki zostanie doceniona przede wszystkim na „własnym podwórku”. Wszystkie działania podejmowane są bowiem z myślą o naszych mieszkańcach. To na ich dobrym słowie zależy nam najbardziej. I tak naprawdę największym sukcesem jest dla nas widok zadowolonego czytelnika, czy też użytkownika, który chętnie powraca w nasze skromne progi.
Za pomoc w realizacji naszych przedsięwzięć z całego serca dziękujemy Wójtowi Gminy Mokrsko, Radzie Gminy Mokrsko, mieszkańcom oraz wszystkim tym, którzy każdego dnia wspomagają działalność naszej Biblioteki!
Renata Cieślak
